Türkiye’nin dört bir yanındaki yap-işlet-devret projeleri “Bütçeden beş kuruş çıkmayacak” denilerek hayata geçirildi. Ancak garantili köprü, otoyol, tünel, havalimanı, yüksek hızlı tren garı ve şehir hastaneleri hazineyi vurmaya devam ediyor. Döviz üzerinden araç, yolcu ve hasta garantisi verilen projelerin yükü, kur farkı nedeniyle de her geçen gün ağırlaşıyor. Ekonomist Prof. Dr. Şenol Babuşcu’ya göre garantili geçiş ve işletme ücreti olarak yıl sonuna kadar şirketlere 163 milyar TL ödenecek. Ödemelere hazineden daha fazla para çıkmaması için de geçiş ücretlerine zam bekleniyor.
SARIGÜL: DERHAL FESHEDİN
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, “Tasarrufa önce garantili projelerden başlayın. Döviz üzerinden yapılan sözleşmeleri feshedip Türk Lirası’na çevirin” önerisinde bulundu. Sarıgül SÖZCÜ’ye yaptığı açıklamada şunları diye getirdi:
“Kur garantili YİD projelerindeki geçiş ücretleri döviz kuru yerine, TL’ye sabitlenmelidir. Asgari ücretlinin maaşından, emeklinin ikramiyesinden, vatandaşın boğazından kısan iktidar tasarrufa önce bu projelerden başlasın. Döviz kuru üzerinden belirlenen garantiler hazineye büyük yük getiriyor. Kur artışının makası da giderek artıyor.”
ÇANAKKALE KÖPRÜSÜ
Açılışından bugüne kadar geçen 2 yılda 32 milyon 850 bin araç için Hazine garantisi verildi ancak 5 milyon 600 bin araç geçti. Bu yıl da aynı tablo devam ederse işletmeci firmaya 300 milyon Euro ödeyecek.
OSMANGAZİ KÖPRÜSÜ
2024 yılı sonunda yaklaşık 500 milyon dolar ödenecek. Firma 2035 yılına kadar maliyetinin 11 katı kâr sağlayacak. Köprüde bugüne kadar 116 milyon araç garantisi verildi, ancak 76 milyon araç geçti.
YAVUZ SULTAN SELİM KÖPRÜSÜ
Günlük 135 bin araç geçiş garantisi verilen köprüde en fazla 100 bin geçişe ulaşılabildi. Bu durum değişmezse kur garantisi nedeni ile yıl sonunda Hazineden en az 200 milyon dolar ödenecek.
AVRASYA TÜNELİ
İstanbul Boğazı’nın altından geçen tünel için günlük 68 bin olan garanti geçiş rakamının tutmaması halinde Hazine yıl sonunda işletmeciye 100 milyon dolar fark ödemesi yapmak zorunda kalacak.
ŞEHİR HASTANELERİ
Ankara Etlik’teki dahil şehir hastanelerini işleten firmalara sadece bu yılın ilk üç ayında 22 milyar 140 milyon lira ödendi. Bunun 15 milyar 932 milyonu kira, 6 milyar 198 milyonu diğer hizmetler için verildi. Yıl sonuna kadar miktar 57 milyar liraya ulaşacak.
Zarar rekortmeni Zafer!
YAP-işlet-devret projelerindeki en büyük kara delik Afyonkarahisar, Uşak ve Kütahya bölgesinde bulunan Zafer Havalimanı oldu. 12 yıldır garanti edilen yolcu hedefine yaklaşmak bile mümkün olmadı. Garanti sayısındaki hata payı geçen yıl yüzde 96, bu yılın ilk 3 ayında yüzde 97.9 oldu. 3 ayılık 329 bin 433 yolcu garantisine karşılık alanı 6 bin 848 yolcu kullandı. Garanti nedeniyle hazineden ilk 3 ay için işletmeci firmaya 1 milyon 710 bin Euro, yıl sonuna kadar da 6 milyon 500 bin Euro ödenecek. 50 milyon Euro’ya yapılan havalimanına 12 yılda tutmayan hedef nedeniyle 64 milyon Euro önendi ve 20044’e kadar işletmeci olan şirket 14 milyon Euro kâra geçti. Sapma sürerse 2044 yılına kadar ödenecek tutar 208 milyon Euro olacak.
